William Beijaard ‘Ons museum springt eruit, letterlijk en figuurlijk’

Het Maritiem Centrum Abraham Fock hoort bij de laatste drie genomineerden voor de VriendenLoterij Museumprijs. Een vakjury heeft het museum in de top drie geselecteerd, maar nu is het aan het publiek om te stemmen op hun favoriete finalist. Wordt het Maritiem Centrum, met zijn paardenreddingboot, de winnaar van die cheque van €100.000? Als het aan William Beijaard, directeur van de Stichting Amelander Musea, ligt wel.

‘Vanmorgen zei ik nog tegen een collega: mensen vinden het vanzelfsprekend, zo’n nominatie, maar het is echt heel bijzonder dat we bij de beste drie musea zitten. Zeker als je bedenkt dat we een relatief klein museum zijn. Het laat zien dat een vakjury de waarde van ons museum ziet. Dat ons erfgoed belangrijk genoeg is om mee te dingen naar zo’n prijs, naast het Nederlands Openluchtmuseum en het Nederlands Zilvermuseum. Dat maakt ons trots.’

Weer of geen weer, het strand staat vol

Het Maritiem Centrum is nauw verbonden met het maritieme reddingswezen op Ameland. Je krijgt hier een inkijkje in de maritieme wereld, van nu en van vroeger. Zo is het museum ook de uitvalsbasis van de paardenreddingboot.
‘Het museum ontvangt jaarlijks zo’n vijftienduizend bezoekers, maar tijdens de demonstraties met de paardenreddingboot, die twaalf keer per jaar plaatsvindt, staat het strand altijd vol, ook als het slecht weer is. Per keer komen er dan wel tussen de 3000 en 6000 mensen naar het strand. Dat maakt ons museum, ondanks zijn bescheiden omvang, toch een belangrijke speler in het culturele landschap.’

De paardenreddingboot zit in het hart van de gemeenschap

‘De paardenreddingboot is door UNESCO officieel erkend als immaterieel erfgoed. Het thema van de Museumprijs van dit jaar ‘Levende tradities: immaterieel erfgoed en musea’ sluit daar perfect op aan. Het is een traditie die diepgeworteld is in de Amelander gemeenschap. Met 60 vrijwilligers houden we dit erfgoed in stand, en dat is niet alleen belangrijk voor het museum, maar ook voor de sociale samenhang van het eiland. Na iedere demonstratie is er altijd een moment van samenkomst, afwisselend in café De Zwaan of De Welvaart, waar vrijwilligers samen een drankje nuttigen en soms een sigaar. Dat sociale aspect maakt het des te belangrijker om deze traditie voort te zetten.’

Het blijft indrukwekkend

Toeristen die de demonstratie meemaken vergeten dat niet snel. Tijdens de demonstratie van de paardenreddingboot trekken tien stoere paarden de reddingboot met donderend geraas over het strand en door de branding in zee. Het toont de lange geschiedenis van het eiland met het verlenen van hulp aan drenkelingen en schepen in nood. In combinatie met de ramp die plaatsvond in 1979 en het paardengraf spreekt het enorm tot de verbeelding. Maar ook voor de Amelander zelf blijft het bijzonder.
‘Ik heb de demonstratie al vaak meegemaakt, maar het blijft elke keer spannend. Je werkt met paarden, mensen en water – dat zijn allemaal variabelen die nooit hetzelfde zijn. Het strand verandert constant en de paarden reageren ook steeds anders. Het vertrek alleen al, met die ratelende rupsbanden, de straatstenen die trillen, dat geeft je kippenvel.
En dan op het strand, het applaus dat losbarst na de lancering en wanneer de boot weer terugkeert – de demonstratie laat echt zien hoe moeilijk het vroeger was om een reddingsoperatie uit te voeren. Nu rent iedereen naar de moderne boot en weg ben je. Ook dan is dapperheid een vereiste, maar vroeger waren er geen overlevingspakken, geen boot die automatisch kantelde na omslaan. Ook als het stormde moesten ze zich roeiend zien te redden.’

We willen de traditie levend houden en doorgeven

‘We staan nu op een cruciaal punt. De Stichting en het Maritiem Centrum hebben besloten dat er een aantal dingen moeten gebeuren om de toekomst van deze traditie veilig te stellen. Vroeger werden de paarden en de kennis overgegeven van vader op zoon, maar tegenwoordig zijn er steeds minder voermannen en paarden beschikbaar. Jongeren hebben geen paarden meer, maar trekkers. Daarom hebben we besloten om zelf paarden aan te schaffen en voermannen op te leiden. We hebben al twee prachtige nieuwe trekpaarden, Kees en Gribbert, maar er zijn in de toekomst meer voermannen nodig om deze traditie voort te zetten.’

Stemmen op het Maritiem Centrum

‘We willen onze museumdroom heel graag waarmaken. We vinden dat onze traditie met de paardenreddingboot letterlijk en figuurlijk eruit springt. Zouden we deze prijs winnen, dan hebben we de kans om de schuur, de boot en het museum op te knappen en te investeren in de opleiding van nieuwe voermannen en de aankoop van paarden. Het voortbestaan van deze unieke traditie is ons doel. Het is een droom die we graag willen realiseren om de paardenreddingboot en de lange maritieme geschiedenis van Ameland levend te houden voor toekomstige generaties.’

Stemmen op het museum kan via de website van de VriendenLoterij Museumprijs