Jong op Ameland: Jan Ytsma – “Het ritme van het eiland bevalt mij goed”

Zeehonden in je achtertuin, zonovergoten dagen aan het strand, chillen in een strandtent: opgroeien op een Waddeneiland klinkt idyllisch. Maar is dat het ook? Hoe is het om jong te zijn op Ameland? Wat maakt het leuk en wat lastig? Hoe is het om steeds die oversteek te maken? En hoe zit het met de liefde? Voor onze nieuwe rubriek Jong op Ameland spraken we met Jan Ytsma (27), geboren op Ameland in Buren en inmiddels alweer enige tijd terug op Ameland. 

‘Ik ben opgegroeid in een bungalow op Klein Vaarwater. Daar woonde ik met mijn ouders, zus en broertje. We hadden daar een prachtig plekje aan de rand van het vakantiepark, op grond dat niet in bezit van het park was. Maar toen mijn zus, broertje en ik ouder werden, was het huis eigenlijk wat te klein voor ons gezin. Mijn ouders hebben toen een stukje grond gekocht dat naast het huis van mijn oma lag en daar hebben ze een huis gebouwd.
Ik heb de basisschool en de middelbare school op Ameland doorlopen. Toen ik geslaagd was voor vmbo theoretisch moest ik, net als alle Amelanders die verder studeren, naar de vaste wal. Mijn zus woonde al op zichzelf in Leeuwarden, dus ging ik daar bij in wonen, samen met mijn broertje. Dat maakte de overgang wel makkelijker, maar ik vond het in het begin toch lastig. Dan keek ik er halverwege de week al enorm naar uit om vrijdagmiddag weer naar het eiland te gaan. Op het eiland ken je alles en iedereen en ik miste vooral mijn ouders, mijn familie. Ook was ik niet gewend om alles zelf te doen: zelf eten koken, wassen. Mijn zus heeft mij daarbij goed geholpen.’

‘In eerste instantie koos ik ervoor om de scheeps- en jachtbouw opleiding in Sneek te gaan doen. Hier kon ik me na twee jaar specialiseren in de offshore: olieplatforms enzo. Dat leek mij wel interessant. Maar halverwege de opleiding werd die studierichting eruit gehaald. Omdat ik toen al twee jaar achter de rug had en nog een hbo opleiding wilde, besloot ik deze studie toch af te maken en door te stromen naar hbo Leisure Management. Na een paar maanden kwam ik er al achter dat deze opleiding niet bij mij past. Toen ben ik een half jaar teruggegaan naar het eiland en ging ik weer aan de slag in de supermarkt van mijn oom, waar ik al jaren had gewerkt. Inmiddels bestaat de supermarkt niet meer en beheren mijn oom en tante de indoor midgetgolfbaan die er nu zit. Na dat half jaar heb ik uiteindelijk hbo Sportmanagement afgerond aan de Hanzehogeschool in Groningen.
Ik wist toen nog niet wat ik wou: op de vaste wal aan het werk of iets opbouwen op Ameland? 

‘De supermarkt ging sluiten en ik moest toch een bijbaantje hebben voor de zomer, dus ging ik aan de slag bij Klein Vaarwater bij de sport- en recreatieafdeling. In het begin vond ik het allemaal best lastig, want ik woonde weer bij mijn ouders, was aan het solliciteren, maar vond nog geen baan en had ook nog steeds niet goed voor ogen wat ik nu wilde. Ondertussen werd de gezondheid van oma langzaam minder. Na een gebroken heup kon ze het helaas thuis niet meer redden en verhuisde ze naar een verzorgingstehuis. Ik wilde natuurlijk wel graag weer op mezelf wonen, en na uitgebreid overleg met de familie mocht ik het huis kopen. Mijn contracten bij Klein Vaarwater werden steeds verlengd en ik kreeg uiteindelijk een vast contract. Na een flinke renovatie kon ik in mijn eigen huis trekken en zo kreeg ik mijn eigen plek op het eiland.’

‘Opgroeien en wonen op een eiland is vooral anders dan op het vasteland, omdat het heel erg “ons kent ons” is. Amelanders zijn gehecht aan hun eiland. Voor de meeste mensen geldt dat het grootste deel van hun familie op het eiland woont. Je bent dan ook elke dag samen met je ouders, je familie en je doet veel samen. En het is natuurlijk heerlijk dat je hier de deur uit stapt en praktisch zo het strand oploopt of de mooie natuur in kunt.
Ook leeft bijna iedereen op het eiland in een ander ritme. Een ritme dat met name bepaald wordt door de seizoenen. Zo voor de Pasen begint het eiland weer op te bloeien. Dan komen de schoolreisjes naar Ameland, en trekt het toerisme aan. Omdat de toeristen de grootste inkomstenbron zijn, wordt er vooral in de zomer hard gewerkt. De meeste banen hier zijn seizoensgebonden dus iedereen heeft het dan druk. Zelf vind ik dat ritme heel fijn. Het is een paar maanden keihard doorknallen, en wanneer de toeristen dan weer vertrekken, keert de rust weer terug op het eiland. Dan is het tijd om weer dingen voor jezelf te doen, tot rust te komen en te genieten van de schoonheid van het eiland, zonder toeristen.’

‘Natuurlijk heeft het wonen op een eiland ook zo zijn nadelen. In de eerste plaats moet je voor je studie het eiland verlaten. Vooral voor mensen die de voorkeur geven aan het eiland in plaats van de stad, maar die wel willen studeren, is dit lastig. Ook is het soms vervelend dat je niet spontaan iets kunt ondernemen. Mijn zus woont aan wal met haar gezin. Mijn neefje en nichtje zijn nog klein en groeien en veranderen nu zo snel. Dan vind ik het wel zonde dat ik ze niet vaker kan zien, al proberen we elkaar regelmatig te ontmoeten en kunnen we gelukkig ook videobellen. Maar dat is toch anders.
Hoewel we hier op het eiland natuurlijk ook winkels hebben, moet ik voor schoenen toch de oversteek maken. Want die wil ik eerst passen, dus via internet bestellen is geen optie. En je kunt hier niet de deur uit stappen en naar de bioscoop gaan. Daarnaast voetbal ik bij Geel-Wit. Je speelt dan de ene week een wedstrijd thuis, de andere week aan wal. Dan ben je toch zo’n driekwart van je dag kwijt, en dat geldt natuurlijk ook voor de teams die hierheen komen. Omdat ik al vanaf mijn vierde bij de club zit ben ik daar natuurlijk wel helemaal aan gewend.’

‘Vooral in de zomer is er voor de Amelander jongeren genoeg te doen. Er zijn overal leuke feestjes, er zijn genoeg uitgaansmogelijkheden en in juli is er ook altijd een groot festival. In het naseizoen zijn veel bedrijven dicht, maar de jongeren zoeken elkaar wel op. Ook zijn er jongeren die winters juist een rondreis gaan maken of op vakantie gaan. Voor iemand die veel drukte en een bruisende omgeving nodig heeft, is de winter op het eiland wellicht saai. Maar veel jongeren vinden de rust volgens mij juist ook wel prettig, vooral na een druk zomerseizoen.
Voor jonge Amelanders is het wel lastig dat er niet veel werkgelegenheid is op het eiland, behalve in de horeca. Mijn vriendin studeert verpleegkunde op de vaste wal, zij is ook Amelandse en wil uiteindelijk weer terugkomen. Maar ze zal dan voor haar werk waarschijnlijk steeds de oversteek maken. Ik had het geluk dat ik het huis van oma kon kopen, maar voor veel jonge Amelanders is het erg lastig om aan een huis te komen. Bij de gemeente zijn er lange wachtlijsten voor huurders en de huizen zijn duur. Ik heb veel vrienden die noodgedwongen bij hun ouders wonen omdat ze niet kunnen huren of kopen. Zij willen, net als ik, graag op het eiland blijven. Ik heb het hier naar mijn zin, heb een fijne baan en een huis waar ik veel werk en tijd in heb gestoken. Het eiland past beter bij mij dan de vaste wal, dus ik zit hier wel goed.’